Robotik Cerrahinin Geleceği ve Güvenlik

Association of American Medical Colleges (Amerikan Tıp Kolejleri Derneği), ABD’de 2033 itibarıyla ilerleyen yaş ve emeklilik nedeniyle doktor açığının 54.100-139.000 arasında olabileceğini düşünüyor.

Sağlık sektöründe giderek artan uzman açığını kapatmak için gelişen 5G ve yapay zekâ teknolojileri ile bütünleşen otonom robotların önemli bir rol oynayabileceği düşünülüyor. Bu kapsamda robotik cerrahi, doktorlara hayat kurtaran işlemlerde mesafe tanımadan yardımcı olabileceği gibi insan çalışanların yeterliliğini birçok alanda artırabilir.

Medikal alanlarda robotların kullanımı, sesle aktif edilen kameralar ile yaklaşık 30 yıl önce başlamıştı. Bizleri bekleyen sonraki aşamada doktorlara ameliyatlarda yardım edecek robotik kolların sahneye çıkması bekleniyor.

Belli ilerlemeler yaşanmasına rağmen robotik cerrahide kullanılan işlemci ve parçalara yönelik kısıtlamalar, cerrahların özellikle minimum hassasiyetli işlemlerde hareket etmelerini zorlaştırdı. Ardından gelen robotik mimari ve ağ bağlantı teknolojileri ise bu alanda yeni bir sayfa açtı.

Mart 2019’da Çinli doktorlar 3 bin km mesafeden robotik cerrahi kullanarak bir Parkinson hastasını ameliyat etmişti. Söz konusu gelişme tüm dünyada ses getirmişti.

Robotik cerrahide günümüzde iki kategori bulunuyor: Destekleyici ve tam otonom…

Destekleyici araçlar cerrahların küçük kesikler açması ve medikal implantları yerleştirmesinde kullanılırken, tam otonom araçlar insan müdahalesi bulunmadan cerrahi süreçleri kendi başlarına tamamlayabiliyor.

Akıllı Doku Otonom Robotu (STAR), 2016 yılında bir domuzun bağırsaklarını tek başına ameliyat etmekte başarılı olmuştu; hatta başarısı inanması güç ama bir insan cerrahtan bile yüksekti.

Cerrahlar, otonom robotların mesleklerini ellerinden alacağı korkusu da taşımıyor. Tersine, robotların desteği sayesinde mesleklerini daha güvenli ve yüksek performansla yapacaklarını düşünüyorlar.

5G teknolojisi tedavi kalitesini artıracak 

Otonom robotların kullanılması için belli teknolojilerin hayata geçmesi gerekiyor. Örneğin Mayo Kliniği, uzaktan kontrollü robotik kollar ve minyatür kameralar ile çeşitli kalp ameliyatlarını gerçekleştiriyor.

Ağ bağlantıları ise özellikle pandemi sürecinde mesafeli müdahalelerin kaçınılmaz olduğu bir süreçte kritik öneme sahip. Aynı oda içerisinde doktorlar kullandıkları robotik cihazlarda gecikme yaşamıyor. Cerrahların belli mesafelerden kontrol edeceği robotlar için gerçek zamanlı müdahale imkânı tanıyan ve veri transfer kalitesini artıran 5G kaçınılmaz görülüyor.

5G, 4G teknolojisine kıyasla 10 kat fazla bantgenişliği sunuyor. 5G sayesinde hastanelerin geleneksel router’a veya internet hizmet sağlayıcıları (ISP) kullanmak yerine, ünlü girişimci Elon Musk’ın yakın zaman içerisinde beta aşamasına geçmesi beklenen Starlink internet konseptinde olduğu gibi doğrudan yörüngedeki uydulara bağlanması bekleniyor.

Uzmanlar, robotik cerrahiye geçilmesini sıradan bir dijital dönüşümün ötesine geçen, radikal bir gelişme olarak görüyor. Bu süreçte, medikal cihaz uygulamalarının geliştirilmesinde makine öğrenimi (ML) büyük rol oynayacak. ML algoritmaları davranışları inceleyerek hastalara müdahale alanında gelişmeler sunacakken, destekleyici araçların kullanılması ile “yanlış pozitiflerin” tespit edilmesi ve hatalardan ders çıkarılması amaçlanıyor.

Nihayetinde, medikal ekipler yeni teknolojiler ile tedavi süreçlerinin en başarılı prosedürlerini belirleyebilecek.

Güvenlik mükemmel olmak zorunda

Uzaktan robotik cerrahi müdahalesinde sadece 5G bağlantısının mükemmel olması yeterli değil. Acil servis odası, yoğun bakım birimi veya ameliyat odası arasındaki veri transferlerinde veri güvenliğinin kusursuz sağlanması şart.

Siber saldırganların veri transferlerine müdahale ederek süreçlerin bozulmasına neden olmaları, medikal ekipler için çok kritik zamanın kaybedilmesi ile sonuçlanacaktır. Uzmanlar, 5G tabanlı robotik cerrahinin ihtiyacı bulunan siber güvenliğin de bir adım ileriye gitmesi gerektiğini, “tespit, tanımlama, önleme, tepki verme ve toparlama” basamaklarının hepsini içermesi gerektiğini vurguluyor.

En ileri uygulamalar ile desteklenen ve bilişim teknolojileri (IT) desteği bulunan robotik cerrahi teknolojisi, 5G ile doktorlara her an her yerde faaliyet gösterme imkânı sunabilir.