Avrupa’da Yüz Tanıma Teknolojisine Yönelik Tartışmalar Artıyor

Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da binlerce yüz tanıma kamerasının kullanılmaya başlandığı geniş çaplı güvenlik projesinin hayata geçmesinin iki yıl sonrasında, söz konusu teknolojinin etkilerine yönelik endişeler dile getiriliyor. Denetleme sistemi 2019’da hayata geçirildiğinde büyük tartışmalara neden olmuştu. Sırbistan’da bugün insan ve dijital haklar organizasyonları uygulamaya karşı gelirken, sunabileceği tehditler hakkında uyarıda bulunuyorlar.

Sırbistan’ın başkenti Belgrad merkezli dijital haklar derneği SHARE, 2020’de hayata geçirdiği “Binlerce kamera” adlı web sayfası ile vatandaşların bu tür görüntüleme sistemlerine karşı beslediği düşünceleri paylaşabilecekleri bir platform sundu. Dernek, “sürekli denetim altında olmak insanların aldığı kararları değiştirdiği gibi anonimliğin de ortadan kalkmasına neden oluyor” açıklamasını yaptı.

Başlatılan kampanya ile Sırplar, güvenlik kameralarının konumlarının belirlenmesini sağlayacak fotoğraflar paylaşmaya başladı. SHARE Derneği, Sırp polisinin zaten kimlik kart veri tabanları kullandığını ve yüz tarama kameraları ile kurulan güvenlik sistemi ile gereğinden fazla güç sahibi olduklarını öne sürdü. Geçtiğimiz yıl içerisinde, bu tür sistemlere yönelik endişelerin gözler önüne serildiği hadiseler yaşandı.

Mayıs 2020’de, ana iktidar partisinin organize ettiği mitinglerde binlerce kişi hükümet yanlısı gösterilerde bir araya geldi. Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, daha sonra mitingde yer alan toplam kişi sayısını açıkladı: 5.790. Vucic’in kesin sayı ifade etmesi, yüz tanıma kameralarının bir eksik olmadan miting ve gösterilerde insanları tespit edebildiği düşüncesini doğurdu.

İkinci hadise, Haziran ayında gerçekleştirilen seçimlerin bir ay sonrasında, Temmuz 2020’de yaşandı. Seçimleri kazanan hükümet, Covid-19 önlemleri ve karantina uygulaması kapsamında yeni kararlar aldı. Protestoları bastırılırken Vucic ağır eleştirilere maruz kaldı ve Uluslararası Af Örgütü, Belgrad polisinin protestocuları tespit etmek için yüz tanım kameraları kullandığına dair detaylar sundu.

Uluslararası Af Örgütü açıklamasında, kitle denetiminde kullanılan yüz tanım kameralarının yasal düzenlemelerin dışında kaldığını ve protesto gösterileri düzenlemeye yönelik hakları çiğneyebileceğini belirtti.

SHARE Derneği tarafından biyometrik taramaya karşı hayata geçirilen ve yüz tanım kameralarının kullanılmasına karşı çıkan “ReclaimYourFace” (Yüzünüzü Geri Alın) hareketi, sadece Sırbistan değil, tüm Avrupa’yı temsil ediyor.

Soru işaretleri…

Sırp hükümeti konu hakkında sessiz kalmaya çalışsa da İçişleri Bakanlığı tarafından sunulan rapora göre kullanılan toplam kamera sayısı 8.100. Kameraların 2 bin 500’ü trafik direklerinde yer alırken, polisin kullandığı 3 bin 500 mobil kamera mevcut. Polis araçları için 600 tane, polis üniformalarında ise 1.500 tane bulunuyor.

Avrupa Konseyi, yüz tanıma teknolojilerinin kullanımı sürecinde hükümetlerin ve özel şirketlerin izlemesi gereken kılavuzu yayınlamıştı. Kılavuz, güvenlik birimlerinin yüz tanıma araçlarını kullanma hakkı bulundurmasının yanı sıra, sert kurallar belirlemiş durumda.

Güvenlik uzmanları, yüz tanıma teknolojisinin doğrudan kişinin değiştirilemez fiziksel özellikleri ile bağlantılı olduğunu ve Avrupa’daki Genel Veri Koruma Kanunu (GDPR) yasası altında uyumluluğunun soru işaretleri doğurduğunu belirtiyor.

Yüz tanıma teknolojisine yönelik tartışmalar sürüp giderken, bazı hükümetler bu teknolojiyi benimsiyor. Öte yandan, Belgrad’da olduğu gibi siviller de endişelerine karşı belli adımlar atıyorlar.