Açık Veri Nedir? 

Açık (Devlet) Veri, hükümet kurumları tarafından toplanan, üretilen ve maliyeti karşılanan (aynı zamanda Kamu Sektörü Bilgisi olarak da bilinir) ve her türlü amaç için tekrar kullanıma sunulan verilerdir. Lisansları, verinin kullanım şartlarını belirler. Açık Veri için geçerli olan prensipler, detaylı bir şekilde Açık Tanımlama (Open Definition) ile sunulmuştur.

Kamu sektörü bilgisi, kamu sektörü tarafından bulundurulan bilgidir. Kamu sektör bilgisinin tekrar kullanımı direktifi, hükümetin elinde bulunan bilgi için Avrupa piyasasında genel bir yasal çerçeve sunar. Söz konusu çerçeve, iç piyasanın temel sütunları etrafında inşa edilmiştir: Verinin ücretsiz şekilde akışı, şeffaflık ve adil rekabet. Dikkat edilmesi gereken bir detay ise kamu sektörünün tamamına dair bilgilerin Açık Veri kapsamında olmamasıdır.

Açık Veri faydaları 

Açık Verinin faydaları kamu idaresinin etkinliğinin artırılması, özel sektörde ekonomik büyüme ve geniş sosyal refah dahil birçok şekilde kendini gösterir.

Performans, Açık Veri kullanılarak artırılabilir ve kamu hizmetlerinin etkinliği güçlendirilir. Verinin sektörler arasında paylaşılması kamu hizmetlerinin süreci ve gerçekleştirilmesinde etkinliği artıracağı gibi gereksiz maliyetlerin de önüne geçer.

Ekonomi bilgiye daha kolay erişim sağlanması sayesinde güçlenir, içerik ve bilgi yenilikçi hizmetlerin geliştirilmesinde kullanılır ve yeni iş modelleri oluşturulur.

Sosyal refah, bilginin daha erişilebilir ve şeffaf olması sayesinde artar. Açık Veri iş birliğini, katılımı ve sosyal yeniliği artırır.

2016 itibarıyla doğrudan Açık Veri piyasasının büyüklüğü EU 28+ ülkelerinde 55,3 milyar euroya ulaştı, bunun 2016-2020 yılları arasında enflasyon düzeltmeleri de hesaba katılarak %36,9’luk büyüme ile 75,7 milyar euro seviyesine erişildiği kayıtlara geçti. 2016-2020 döneminde, kümülatif doğrudan piyasa büyüklüğü 235 milyar Euro seviyesine ulaştı.

Ekonomimin tetiklenmesi ile yeni iş imkanları oluştuğu gibi veri ile çalışabilen çalışanlara duyulan talep de arttı. 2016 itibarıyla EU 28+ ülkelerinin özel sektöründe 75.000 Açık Veri işi oluşturuldu. 2020’de bu miktar 100.000 barajına ulaşırken, aynı yıl itibariyle her yıl Açık Veri bağlantılı yaklaşık 25.000 yeni Açık Veri işi kazandırıldı.

Kamu sektörü performansı, Açık Veri ile artırılabilir… Sektörler arası bilgi paylaşımı ve bilgiye daha hızlı erişim sağlanması sayesinde EU 28+ ülkelerinin 2020’de eriştiği tasarruf miktarı 1,7 milyar euro olarak belirdi.

Açık Veri, gerçek zamanlı verinin bilgiye kolay erişim imkanı sağlaması ile bireysel karar alma mekanizmasını güçlendirirken, aynı zamanda etkinliğin artmasını sağlıyor. Üç durum çalışması bu konuda daha fazla bilgi sunuyor. Açık Veri hayat kurtardığı gibi zaman tasarrufu sağlıyor, aynı zamanda çevreye katkı sunuyor. Örneğin, Açık Veri her yıl acil yardımın erken müdahalesi sayesinde 7.000 insanın hayatını kurtarıyor. Ek olarak, trafiğe Açık Verinin sağlanması ile Avrupa Birliği (AB) yollarında 629 milyon saatlik bekleme süresini ortadan kaldırılabileceği belirtiliyor.

Veri kullanımı için kontrol listesi 

Veri kullanımına başlanmadan önce dikkat edilmesi gereken adımlar neler?

Veriye erişim sağlamak ilk adımı temsil eder. Birçok şekilde ve birçok alanda kullanılabilir. Aynı zamanda farklı lisanslar altında, formatlarda ve kalitelerde sunulur.

Amaç ne olmalı? 

Amacınızı tanımlayın: Açık Verinin faaliyetlerinize değer katmasını sağlayan farklı amaçlar bulunmaktadır. Derinlemesine bilgi edinmek veya hakkında yazı yazmak istediğiniz konu hakkında size bilgi sunar (örneğin veri gazeteciliği). Açık Veri aynı zamanda bir uygulama veya hizmete gereken bilgilerin eklenmesini sağlar. Örnek olarak kendiniz veya çocuğunuz için en iyi okulu bulmanızı sağlayacak bir uygulama geliştiriyorsanız Açık Veriden yararlanabilirsiniz. Şirketler de kullanıcı profillerini geliştirmek ve müşterilerinin ihtiyaçlarını daha iyi karşılamak adına Açık Veri kullanabilir. Özel veya bireysel kullanım için olsun, Açık Veri birçok fırsat sunabilir.

Veri etiketlerini tanımlayın: Eğer veriyi hangi amaçla kullanacağınızı biliyorsanız, verinin etiketlerine ve metadataya bakarak (veri hakkında veri) ihtiyaçlarınıza uyumlu olup olmadığını anlayabilirsiniz. Örneğin, mahallenizde en iyi ilkokul eğitimi veren kurumu tespit etmek istiyorsanız, elinizdeki veri dizinini ilkokul eğitimi veren okulları içerip içermediğine bakmalısınız. Ek olarak okulun yer almasını istediğiniz spesifik bölge ve performans belirleyicilerin olup olmadığını da Açık Veri kaynaklarında kontrol edebilirsiniz.

Açık lisans

Açıklığı kontrol edin: Sunulan veri dizini ile bağlantılı lisansı kontrol ederek, bilgiyi istediğiniz şekilde kullanabileceğinizden emin olun (örneğin ticari bir uygulama geliştiriyorsanız, ticari tekrar kullanıma izin verilmesi gerekmektedir).

Kaynak gösterim maddelerini inceleyin: Lisans, bilgiyi kullanan kişilerin bilgiyi oluşturan kişiyi belirtmesini gerektiriyor olabilir. Bu kapsamda ürününüzü veya hizmeti erişilebilir kıldığınızda sahibini belirtmeniz gerekmektedir. Bu işleme niteleme denmektedir.

Paylaşım benzeri gereksinimleri kontrol edin: Eğer Açık Veri olarak sunulacak veri başka veriler ile bir araya getirilecek ise diğer verileri orijinal kaynağa ekledikten sonra kendi verinizi benzer bir lisans altında sunma zorunluluğunuz bulunmaktadır.

Açık Lisans Asistanı 

Bir lisans bulunmaması durumunda, kullanım şartları hakkında uygulanabilir bilgi mevcut değil demektir. Bu aşamada kullanım izinleri için bilginin sahibi ile temasa geçmeniz doğru olacaktır.

Dosya formatı 

Spesifik bir veri dizininin sizin için uygun olduğuna karar verdikten sonra bu verileri muhtemelen farklı formatlarda indirmeniz gerekecektir. Bilgisayar kullanma yeteneğinize bağlı olarak veriyi kendiniz için en uygun formatta indirebilirsiniz.

Çizelge verileri için en çok tercih edilen format “.csv” olarak bilinmektedir. Bu formatta veriye ek bilgiler ekleyebilir ve üzerinde hesaplama yapabilirsiniz. Veri dizinleri açık dosya formatı kullanılarak düzenlenebilir ve yayınlanabilir. Birçok veri dizini açık dosya formatında bulunmaktadır ancak pdf gibi bazı formatların değiştirilemeyeceği de not edilmelidir.

Veri kalitesi 

Veri dizini indirmek istediğiniz sayfada, verinin en son güncellendiği tarihi görebilmeniz gerekir. Eğer istediğiniz veri belli bir tarih aralığına ait olmak zorunda ise sayfada tarih bilgisinin verilip verilmediğini veya en son ne zaman güncelleme yapıldığını kontrol etmelisiniz. Dosyada bulmak istediğiniz asıl bilginin yer aldığından ve farklı etiketleri anladığınızdan emin olmalısınız.

Açık Veri Enstitüsü tarafından hazırlanan kısa kontrol listesi şu şekildedir:

Biçim 

– Veri nasıl işlendi?

– Ham veri mi, yoksa özet şeklinde mi?

– Yapmak istediğiniz analizi, ürünü, uygulamayı nasıl etkileyecek?

– Sözdizimsel (dil) ve anlamsal (anlam) dönüşümleri yapmak zorunda kalacak mısınız?

– Sahip olduğunuz diğer veri dizinleri ile uyumlu mu?

Kalite 

– Veri ne kadar süredir mevcut?

– Ne sıklıkta güncelleniyor?

– Tüm alanları ve bağlamlarını anlıyor musunuz?

– Ne kadar süre yayında olacak?

– Yayımcı tarafından yapılan katkı nedir?

– Verinin doğruluğu hakkında ne biliyorsunuz?

– Kayıp veriler ile nasıl ilgileniliyor?

Tüm bu maddeleri gözden geçirmek için Avrupa Veri Portalı’na bakabilir ve en uygun veriyi nasıl seçeceğinizi anlayabilirsiniz.